Iedereen weet al sinds 1962 dat wonden zonder korstje tot 40% sneller dichtgaan dan wonden met een korstje. Dat is getest op twee varkens (Winter) en zeven gevangenen (Hinman), allemaal relatief gezonde proefdieren en proefpersonen. Dus wordt sinds 1962 gekeken of dat ook werkt als je bijvoorbeeld een 83-jarige diabeet bent. 40% sneller, dat zou je in de praktijk duidelijk moeten zien. Anders gezegd, als je een verband een week kan laten zitten i.p.v. dagelijks natte gazen te verwisselen, hoeveel sneller zou dat dan gaan? Antwoord op die vraag is na ruim 50 jaar geprobeerd te beantwoorden in de MOKUM-trial. Daarin bleek dat vochtige wondbehandeling niet beter en eerder slechter is dan de conventionele gazen (Ubbink DT et al, Arch Surg 2008). Dit geldt echter alleen voor wonden met een acute etiologie (dus na trauma of operatie). En, wat voor wonden waren dat bij Winter en Hinman dan?

Maar één zwaluw maakt nog geen zomer. Als je gaat zoeken vind je veel meer. Daarom bestaan de organisaties die heel goed naar bewijs kijken, bijvoorbeeld de Cochrane stichting. Zij hebben als doel je te helpen goed onderbouwde beslissingen te nemen voor medische behandelingen. Dat doen ze door strenger dan streng te zijn op de onderzoeken en alle fouten eruit te halen. http://www.cochrane.org/about-us. Niets is makkelijker dan naar de website te gaan en te lezen wat ze te vertellen hebben.
En wat ze daar vertellen is echt iets om over na te denken. Ik doe een willekeurige greep:

• Negatieve druk therapie; conclusie: het bewijs is onduidelijk (niet alleen Cochrane zegt dat ook bijv. Vig S et al, J. of Tissue Viability 2011).

• Alginaat conclusie: er is op dit moment geen bewijs dat alginaat beter werkt dan een ander verband. Schuimverbanden conclusie idem, er is geen bewijs.

• Hydrogel, de enige ‘uitschieter’ met als conclusie: er is enig bewijs dat hydrogels effectiever zijn bij de genezing van wonden dan andere verbanden.

• Zilver, onvoldoende bewijs. Het gaat maar door.

Ik heb even snel geteld maar na 105 studies met bijna 10.000 patiënten is het met geen enkel ‘vochtig’ product mogelijk om ook maar in de buurt van de 40% te komen. Dus ga je nadenken, als het geen 40% sneller is, is dan misschien 20, of 10 of 5%. Maar zelfs dat staat er niet, in het gunstigste geval ‘is er enig bewijs’, dat is heel wat anders dan 5% sneller. Geen enkel vochtig product kan bewijzen dat het de genezing met procenten versnelt. Dat is nogal een probleem lijkt me. De volgende vraag is dan: leidt vochtige wondbehandeling wel tot snellere genezing? Die vraag is eigenlijk heel makkelijk te beantwoorden. Want als je de vraag omkeert krijg je deze: een vochtig wondmilieu leidt niet tot snellere wondgenezing.

Dat betekent niet dat Winter ongelijk had en heeft. Het betekent dat een vochtig milieu niet belangrijk is voor snellere genezing. Dat betekent dat andere zaken belangrijker zijn of een wond meer tegenhouden dan een al dan niet vochtig milieu. Hoe sterk is het bewijs dan dat een vochtig milieu niet belangrijk is voor de wondbehandeling, niet goed of slecht maar gewoon niet relevant?

Ruim 100 studies met meer dan 10.000 patiënten, allemaal hoogwaardige studies die voldoen aan de regelen van de kunst. Dat is niet een beetje sterk, maar heel sterk bewijs. Het betekent dat door de moderne vochtige verbanden de wonden niet sneller dicht gaan. Overigens betekent dit niet dat je nu droog moet gaan behandelen, voor iedereen nu gaat hyperventileren.

Er is een verschil tussen verzorgen en behandelen. Er zijn nog steeds heel veel redenen om voor moderne behandeling te kiezen. Het is minder pijnlijk en je kunt het verband een paar dagen laten zitten etc. Dus ga vooral door met wat je aan het doen bent, alleen moeten we eens goed gaan nadenken over wondbehandeling. Het is namelijk wel zo dat een goede wondbehandelaar wonden wel 50% sneller dicht krijgt en hoe zit dat dan? Dat komt een volgende keer aan bod. Te beginnen met het uitleggen waarom ‘vochtige behandeling’ in theorie wel werkt en in de praktijk niet.

Reageren: nlhjs@biomedserv.com

Harm-Jaap Smit