Wanneer een patiënt met een oncologisch ulcus vanuit het ziekenhuis met ontslag gaat, wordt in de overdracht naar de thuiszorg vaak slechts vermeld: ‘aanvraag wondzorg.’ Daarmee wordt voorbijgegaan aan de complexiteit van deze ulcera en aan de impact op de kwaliteit van leven van de patiënt. Een oncologisch ulcus is geen ‘gewone’ wond. Het is een complexe, vaak niet-genezende aandoening die intensieve, gespecialiseerde zorg vereist. Een goede overdracht is cruciaal om de patiënt de juiste zorg én ondersteuning te bieden in de thuissituatie.

Wat is een oncologisch ulcus?

Een oncologisch ulcus ontstaat door infiltratie van tumorweefsel in de huid of onderliggende structuren. Deze wonden worden vaak gezien bij mensen met vergevorderde kanker, zoals borst-, hoofd-hals- of huidtumoren. Het gaat vaak om niet-genezende wonden die gepaard kunnen gaan met:

• necrose, geur en overmatig exsudaat,
• pijn, jeuk en risico op bloeding,
• psychosociale belasting zoals schaamte of angst,
• emotionele belasting voor patiënt én naasten.

De behandeling is meestal niet-curatief. De focus ligt op palliatieve wondzorg en het behouden van kwaliteit van leven.

Waarom is de juiste overdracht zo belangrijk?

In de praktijk komt het regelmatig voor dat de overdracht summier blijft: ‘Wondzorg thuis inschakelen’ Wanneer het oncologische karakter van de wond niet expliciet genoemd wordt in de overdracht, ontstaan er risico’s:

• onjuiste wondmaterialen worden ingezet, zonder oog voor geur, pijn of comfort,
• geen symptoomgerichte benadering, bijvoorbeeld onvoldoende pijnstilling of geurbeheersing,
• gebrek aan psychosociale ondersteuning,
• verlies van vertrouwen van de patiënt en diens naasten in de zorg thuis.

Door het oncologisch ulcus niet te benoemen wordt er onvoldoende aandacht besteed aan de complexiteit en impact van deze wond. Dat doet de patiënt tekort.

Wat moet er minimaal in de overdracht staan?

Een goede overdracht bevat:

• duidelijke diagnose: benoem expliciet dat het gaat om een oncologisch ulcus,
• behandeldoel: curatief of palliatief en zijn er nog oncologische behandelingen gepland?
• actueel wondbeleid: gebruikte materialen, frequentie van zorg, doelen van de zorg,
• risico’s en aandachtspunten: geur, pijn, bloeding, psychosociale factoren,
• wens van de patiënt: wat is belangrijk voor hem of haar? Wat wil hij/zij absoluut vermijden?

Samenwerking is essentieel

Voor een patiënt met een oncologisch ulcus is comfort en waardigheid essentieel. Dat vraagt om nauwe samenwerking tussen medisch specialist, huisarts, verpleegkundig specialist, wondconsulent, wondverpleegkundige en wijkverpleging en eventueel het palliatieve team. Daarbij is kennisdeling cruciaal: zorg dat de thuiszorgorganisatie weet dat het om een oncologisch ulcus gaat en wat dat betekent voor de zorg thuis.

Als wondconsulenten en verpleegkundig specialist kunnen wij hierin een verschil maken door actief te informeren, adviseren en ondersteunen tijdens de eerste periode thuis.

Tot slot

Een oncologisch ulcus vraagt niet alleen om wondzorg, maar om compassievolle, gespecialiseerde wondzorg. Een goede overdracht doet recht aan de complexiteit van de wond én aan de mens erachter. Laten we als zorgverleners samen zorgen dat patiënten zich ook thuis gezien, begrepen en comfortabel voelen.

Kim Lemmens, wondconsulent – MeanderGroep Zuid-Limburg, Wondexperts team

Reageren: klik hier